YANGINLARA MÜDAHALEDE NEDEN YETERSİZ KALINIYOR

Orman yangınları: Türk Hava Kurumu ile Tarım ve Orman Bakanlığı neden eleştiriliyor? 30 Temmuz 2021 BBC TÜRKÇE SERVİSİ KAYNAK,GETTY IMAGES Tarım ve Orman Bakanlığı ile Türk Hava Kurumu (THK), Akdeniz, Ege ve İç Anadolu bölgelerinde son üç günde çıkan yangınlara müdahale etmekte geç ve yavaş kaldığı gerekçesiyle eleştiriliyor. Eleştirilerin odağında, Türkiye'de yetersiz sayıda yangın söndürme uçağı olması ve var olanların da hangarlarda beklemesi yer alıyor. Hükümete göre bu uçaklar kullanılamaz halde. Hükümet ile bu kurumlara yönelik eleştirileri ve bunlara tarafların verdiği yanıtları inceledik. Yangınlara nasıl müdahale ediliyor? Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Cuma günü Twitter hesabından paylaştığı mesajda, ülke genelindeki yangınlara "6 uçak, 9 insansız hava aracı (İHA) ve bir insansız helikopter, bir yangın söndürme tankı, 45 helikopter, 4 binden fazla personel" ile müdahale ettiklerini açıklamıştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumartesi günü, orman yangınlarının devam ettiği Antalya'nın Manavgat ilçesinde yaptığı incelemelerin ardından yaptığı açıklamada, "Uçak konusundaki sıkıntıların ana sebebi THK'nın filosunu yenileyememiş olmasıdır. Ukrayna, Rusya ve Azerbaycan'dan ve son anda İran'dan gelen uçaklarla uçak sayımız artmıştır. Orman yangınları ile mücadele filomuzu güçlendirmeye devam edeceğiz" diye konuştu. Bekir Pakdemirli'nin Cumartesi akşamı paylaştığı bilgiye göre, 92 yangın kontrol altına alındı, 9 yangın ise devam ediyor.   KAYNAK,REUTERS ''Havada ne kullandığınız değil, yere ne kadar su attığınız önemlidir "diyen Pakdemirli, orman yangınlarında kullanılan "1 helikopterin, 1 uçak potansiyelinde su atabildiğini" ifade etti. Pakdemirli'nin açıklaması şöyle devam etti: "Şu an kullanılan son teknoloji amfibik uçakların su taşıma kapasitesi 12 tondur. Manavgat yangınında uçaklar etkili şekilde kullanılmıştır. Yangına müdahalede kullanılan helikopterlerin su taşıma kapasitesi de 10 tona kadar çıkmaktadır. Yani bizdeki 1 helikopter, 1 uçak potansiyelinde su atabilmektedir. Esasen havada ne kullandığınız değil, yere ne kadar su attığınız önemlidir. Böyle bakıldığında '45 uçağımız var' diyebiliriz" Bakan Pakdemirli gazetecilere daha önce yaptığı açıklamada ise, bakanlığın envanterinde yangın söndürme uçağı ve helikopteri olmadığını, ancak bu yıl içerisinde uçak alımının tamamlanacağını söyledi. Pakdemirli şu anda yangın söndürmede Beriev BE-200 tipi uçağın kullanıldığını da ekledi. Farklı açıklamalardan söz konusu 3 uçağın THK tarafından tedarik edilen Rus uçakları oldukları anlaşılıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise ilerleyen saatlerde gazetecilere yaptığı açıklamada kullanılan helikopter sayısını 45, uçak sayısını ise bugün itibarıyla 5-6 olarak verdi. Erdoğan, "Rusya'dan, Ukrayna'dan aldığımız uçaklar var. Azerbaycan da amfibik uçağını gönderecek. Bununla birlikte 6-7 uçak olacak" dedi. THK neden eleştiriliyor ve eleştirilere ne yanıt veriyor? Türk Hava Kurumu'nun yangın söndürme uçaklarının hangarda çürümeleri, az bir kapasite eksikliği nedeniyle ihalelere katılamamaları ve tecrübeli pilotların da kayyum yönetiminin gelmesiyle birlikte işten çıkarılmaları başlıca eleştiri konularını oluşturuyor. THK ile bir sorunları olmadığını söyleyen Pakdemirli, "(THK'nin) elindeki uçakla ilgili problem, uçabilecek kapasitede değil, uçsa da performans verecek bir kapasitede değil" dedi ve bunun yerine iki senedir daha verimli uçakların kullanıldığını söyledi. Pakdemirli, "Biz burada diyoruz ki insansız hava uçağı, helikopter, son teknoloji jet amfibik uçak diyoruz, hâlâ antikacı dükkanı gibi 1960'dan kalan uçakları kullanalım diye açıklama yapılıyor" dedi. [Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu yangının 3 gündür devam ettiği Manavgat'ta açıklamalarda bulundu] KAYNAK,DHA Fotoğraf altı yazısı, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu yangının 3 gündür devam ettiği Manavgat'ta açıklamalarda bulundu Cumhurbaşkanı Erdoğan da gazetecilere yaptığı açıklamada, "THK'nın uçakları varmış falan. Bunu neye göre söyleyebiliyorsunuz? THK'nın elinde kullanılabilecek uçak yok" dedi. THK'nın eski ve yeni yöneticilerinin yaptığı açıklamalardan kurumun elinde Kanada yapımı 9 uçak bulunduğu anlaşılıyor, ancak bunların kullanılır durumda olup olmadığına ilişkin iki yönetimden farklı açıklamalar geliyor.   KAYNAK,GETTY IMAGES THK'ya 2019'da atanan kayyum heyetinin başkanı Cenap Aşçı, CNNTürk televizyonuna yaptığı açıklamada, kendilerinden önceki yönetimin uçakların bakımını yaptırmadığı için şu an kullanılamaz halde olduklarını, bu nedenle de uçak kiralandığını açıkladı: "2010 yılından sonra başlayan mali krizde bu uçakların yıllık bakımları yapılmamış. Bu uçakların kurallara göre takılan, sökülen her parçasının standardize olması lazım. Üretici firma ile temas ettik. Kanada'dan gelip baktılar. Bir takım parçaların standart dışı olduğunu tespit ettiler. Onları tamamlamaya çalıştık. "Bu uçakları kaldırmam için şu anda 4 milyon dolarlık bir yatırım yapmam lazım. 1,5 milyar borcu olan bir kurumun, almadığı bir ihaleye yatırım yapma şansı yok." [THK'ya 2019'da atanan kayyum heyetinin başkanı Cenap Aşçı, CNNTürk televizyonunda telefonla sorulara yanıt verdi] KAYNAK,CNN TÜRK Fotoğraf altı yazısı, THK'ya 2019'da atanan kayyum heyetinin başkanı Cenap Aşçı, CNNTürk televizyonunda telefonla sorulara yanıt verdi 2015-2018 yılları arasında THK Merkez Denetleme Kurulu başkanlığını yapan Bayram Duman ise Halk TV'ye yaptığı açıklamada 9 uçaktan, 6'sının faal olduğunu ve diğerlerinin de masrafları karşılandıktan sonra faal hale getirilebileceğini söyledi ve şöyle konuştu: "Uçaklar eski deniliyor ama bizim uçaklarımız, İspanya, Fransa, Almanya, İtalya, Yunanistan'ın kullandığı uçaklarla aynı kapasitededir." Cenap Aşçı da THK'nın envanterindeki uçakların 2018 yılına kadar Orman Genel Müdürlüğü'nün yangın söndürme operasyonlarında kullanıldığını doğruladı. Bu uçaklar standart dışı iseler 2018 yılına kadar neden kullanıldıkları ise bir soru işareti. Diğer taraftan bakanlığın, son iki yıldır ihalelerde şartnameye minimum 5 bin litre su kapasitesi şartı koyduğu ve bu nedenle 4 bin 900 litre kapasiteli THK uçaklarının ihaleye katılamadığı da iddia ediliyor. Kayyum heyeti tarafından görevden alındığını söyleyen Bayram Duman aynı televizyon programında yaptığı açıklamada, "Biz 100 litre yüzünden ihaleye alınmadık. 2020 ve 2021 yılında. 'Uçaklarımız kullanılamaz' deniliyor. Hayır, bu uçaklar her zaman kullanılabilir" dedi. Aşçı da CNNTürk'te katıldığı programda bu uçakların 2020 ve 2021 ihalelerine girmediklerini doğruladı, sebebini şu şekilde açıkladı: "Orman Genel Müdürlüğü ormanı hangi yöntemle, nasıl söndüreceğine karar verip ona göre teknik şartlarını hazırlar. Bizim teknik şartlarımız ve kapasitemiz yetmemiştir." Türk Hava Kurumu'nun yangın tecrübesini kullanmak için yurt dışından uçak kiralandığını ve bunların şu an kullanıldığını belirten Aşçı, "Türk Hava Kurumu'nun yangın tecrübesini kullanmak için geçen yıl Rusya'dan kiraladığımız 2 uçağı yangın söndürmede kullandık. Bu yıl için de 16 tane 2,5 tonluk helikopter, 2 tane 7,5 tonluk helikopter, 3 tane de uçağı kiraladık. Operasyonları biz yapıyoruz, bakımlarını biz yapıyoruz, pilotlar bizim emrimizde" dedi. Aşçı, uçakların Rusya'dan kiralandığını söyledi. THK uçaklarının saatlik maliyetinin 11 bin dolar olacağını söyleyen eski THK Merkez Denetleme Kurulu Başkanı Duman, 3 Rus uçağına günlük 1,3 milyon lira ödendiğini de öne sürdü. KAYNAK,GETTY IMAGES Bir diğer eleştiri konusu da Türk Hava Kurumu'nun yangın söndürme araçlarını kullanacak tecrübeli pilotların 2019'da kuruma kayyum atanmasından sonra işten çıkarılmış olmaları. Aşçı, pilotların işten çıkarılma gerekçesini şöyle açıkladı: "Pilotları çıkardık çünkü bu kurum borca batmış. Hiç iş yapmadan pilotları tutsaydım onların bana maliyeti 25 milyon lira olacaktı. Şu anda 25 milyon lira maliyeti uçuş yapmadan, bir ton su akmadan vermiş olacaktım." Aşçı, 2019 yılında kayyum heyeti olarak atandıklarında kurumun "10 tane bankaya 1,5 milyar lira borcu olduğunu ve bu borçları yapılandırdıklarını" da ekledi.   KAYNAK,REUTERS Muhalefet ne tepki verdi? Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Cuma günü düzenlediği basın toplantısında, "2002'de 19 yangın söndürme uçağı, 19 da pilot vardı, neden şimdi yok? Nereye gitti?" sözleriyle Bakan Pakdemirli'nin "Envanterde yok" açıklamasına tepki gösterdi. "Sorumsuzluğa bakar mısınız? Her yıl orman yangını olur ama beylerin envanterinde yok. 19 yıldır iktidardasın her yıl 1 tane alınsa 19 tane yangın söndürme uçağı olacaktı" diyen Kılıçdaroğlu sözlerini şöyle sürdürdü: "Bizim ormanların yüzde 98-99'u kayalıklarda yani insanın, araçların ulaşamayacağı yerlerde. Bu da uçakların müdahale etmesi gerektiği anlamına geliyor." "THK ihaleye girmesin diye her türlü önlemin alındığını" da ileri süren Kılıçdaroğlu, "2002'de 176 bölgede orman yangını çıktı. THK hemen müdahale etti. 176 yerde orman yangını çıktığından kimsenin haberi bile olmadı" dedi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun "Nakdi yardım yapmak isteyen vatandaşlarımız da oldu" diyerek valiliğin bir banka hesabı açacağını duyurmasına da tepki gösteren Kılıçdaroğlu, "Topladığınız vergilere ne oldu? Her seferinde kampanya! Kampanyadan sonra toplanan paralara ne olduğunu da kimse bilmiyor. Böyle devlet anlayışı olmaz" dedi. İYİ Parti lideri Meral Akşener de, "Beceriksizlikte bir dünya markası olan Tarım Bakanı'nı geçen sene de uyarmıştım. Bugün, yine uçak yok, yine müdahaleler yetersiz" dedi. Sosyal medyada tepkiler neler? Tarım ve Orman Bakanlığı ile Türk Hava Kurumu, sosyal medyada da tepki topladı. CHP lideri Kılıçdaroğlu Twitter'dan yaptığı açıklamada, CHP belediyelerinin THK uçaklarını kiralayıp pilotları istihdam ederek yangınlara müdahale etmesini teklif etmek için Cenap Aşçı'yı aradığını ancak kendisine ulaşamadığını açıkladı.   CNN Türk'te katıldığı programda Kılıçdaroğlu'nun telefonunu açamadığını söyleyen ve kendisinden özür dileyen Aşçı, "Çocukluğundan beri büyüttüğümüz bir kızımızın düğünü vardı. Oraya gitmek durumunda kaldım" dedi. Aşçı'nın yangınlar sürerken düğüne gitmesi de eleştirildi.   Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun yardımlar için bir banka hesabı açılacağını duyurması da sosyal medyada tepki topladı.